Artykuł
Edukacja zdrowotna to nowoczesny przedmiot, którego celem jest wyposażenie dzieci i młodzieży w rzetelną wiedzę, umiejętności oraz postawy umożliwiające skuteczne dbanie o zdrowie własne i innych osób we wszystkich jego wymiarach: fizycznym, psychicznym, społecznym, środowiskowym i cyfrowym. Przedmiot obejmuje nie tylko obszar medyczny czy biologiczny, lecz także zagadnienia związane z emocjami, relacjami, odpowiedzialnością, wartościami i dobrostanem. Uczy podejmowania świadomych decyzji zdrowotnych. Promuje zdrowy styl życia. Rozwija umiejętności komunikacji, empatii i troski o siebie i otoczenie. Pozwala ustrzec się przed różnorodnymi zagrożeniami – od chorób zakaźnych, przez uzależnienia, po dezinformację.
Podstawa programowa przedmiotu edukacja zdrowotna. Obejmuje 11 obszarów:
- wartości i postawy,
- zdrowie fizyczne,
- aktywność fizyczna,
- odżywianie,
- zdrowie psychiczne,
- zdrowie społeczne,
- dojrzewanie (w szkołach podstawowych),
- zdrowie seksualne,
- zdrowie środowiskowe,
- internet i profilaktyka uzależnień,
Klasa IV.
Program nauczania„Holistyczna edukacja prozdrowotna w szkole podstawowej –ciało, umysł, duch. ABC zdrowia–jak dbać o siebie i czuć się dobrze”
Program edukacji zdrowotnej dla klasy IV szkoły podstawowej koncentruje się na holistycznym podejściu do zdrowia, obejmującym ciało, umysł i ducha. Realizowany przez cały rok szkolny, ma na celu kształtowanie zdrowych postaw, nawyków oraz świadomości prozdrowotnej i społecznej u uczniów.
Program zakłada, że edukacja zdrowotna w klasie IV powinna obejmować nie tylko wiedzę o zdrowym stylu życia, ale również:
- rozwijanie świadomości ciała i emocji,
- budowanie pozytywnego obrazu samego siebie,
- kształtowanie empatii i umiejętności współpracy,
- promowanie postaw prospołecznych i odpowiedzialnych.
Koncepcja programu ma charakter holistyczny –integruje aspekty fizyczne, psychiczne, emocjonalne i aksjologiczne rozwoju dziecka.
Cele ogólne:
- Wzmacnianie poczucia własnej wartości i godności.
- Kształtowanie postawy szacunku wobec siebie i innych.
- Rozwijanie świadomości zdrowotnej i prospołecznej.
- Promowanie wartościtakich jak: zdrowie, godność, akceptacja,szacunek, empatia, rodzina, wspierające relacje społeczne, odpowiedzialność, altruizm.
Cele szczegółowe:
- Uczeń rozpoznaje swoje potrzeby fizyczne i emocjonalne.
- Uczeń wyjaśnia znaczenie zdrowegostylu życia.
- Uczeńpotrafi wyrażać emocje i rozmawiać o nich z szacunkiem.
- Uczeń wymienia zasady współżycia społecznegoopartego na empatii i wzajemnym wsparciu.
Struktura programu: Wymiar: 32 godziny (jedna godzina tygodniowo przezcały rok szkolny)
Klasa V.
Program nauczania „Holistyczna edukacja prozdrowotna w szkole podstawowej –ciało, umysł, duch. Zdrowie i wartości–uczę się dbać o siebie i innych”
Bazuje on na założeniu, że zdrowie to nie tylko brak choroby, lecz harmonijne współistnienie ciała, emocji, relacji i wartości. Program ma na celu rozwijanie w uczniach odpowiedzialności za własne zdrowie, świadomości emocjonalnej, zdolności komunikacyjnych oraz szacunku do siebie, innych i wartości uniwersalnych.
Program klasy V rozszerza wcześniejsze treści o głębsze rozumienie relacji międzyludzkich i samopoczucia psychicznego. Uczniowie uczą się również analizować konsekwencje własnych wyborów oraz stają się bardziej świadomi społecznie. Zakłada się m.in.:
- rozwijanie umiejętności samoobserwacji i samoregulacji,
- wzmacnianie empatii i wrażliwości na potrzeby innych,
- kształtowanie umiejętności współpracy i komunikacji,
- promowanie odpowiedzialnych wyborów zdrowotnych i etycznych.
Cele ogólne:
- Kształtowanie postawy szacunku do siebie i innych.
- Wzmacnianie poczucia odpowiedzialności za zdrowie fizyczne i psychiczne.
- Promowanie postaw opartych na wartościach takich jak dobroć, uczciwość, solidarność.
- Budowanie postaw społecznych: współdziałania, empatii i refleksji moralnej.
Cele szczegółowe:
- Uczeń potrafi wyrażać i kontrolować swoje emocje.
- Uczeń wyjaśnia, czym są granice i jak ich przestrzegać.
- Uczeń podejmuje zdrowe decyzje dotyczące ciała, odżywiania, snu i aktywności.
- Uczeń potrafi nazwać zmiany związane z okresem dojrzewania oraz zna sposoby dbania o higienę i zdrowie w tym okresie.
- Uczeń współpracuje z innymi z poszanowaniem odmienności i wspólnych wartości.
- Uczeń identyfikuje zachowania prozdrowotne i antyzdrowotne w codziennym życiu.
Struktura programu Wymiar: 32 godziny (jedna godzina tygodniowo przez cały rok szkolny).
Klasa VI.
Program nauczania„Holistyczna edukacja prozdrowotna w szkole podstawowej –ciało, umysł, duch. Zdrowie z charakterem –siła wartości w życiu codziennym”.
Stanowi rozwinięcie treści dla klas IV–V oraz uwzględnia rosnącą potrzebę świadomego kształtowania tożsamości, podejmowania decyzji, rozpoznawania wartości i radzenia sobie z emocjami w kontekście relacji rówieśniczych oraz presji społecznej.
Program uwzględnia dynamiczny rozwój psychiczny uczniów klasy VI, ich większą potrzebę niezależności oraz wrażliwość emocjonalną. Kładzie nacisk na:
- rozwijanie umiejętności samoświadomości i autorefleksji;
- wzmacnianie odporności psychicznej i umiejętności radzenia sobie ze stresem;
- budowanie postawy asertywnej, ale pełnej empatii;
- świadome życie w oparciu o trwałe wartości moralne i społeczne.
Cele ogólne:
- Rozwijanie poczucia odpowiedzialności za swoje decyzje i zachowania.
- Budowanie odporności emocjonalnej i umiejętności radzenia sobie z presją otoczenia.
- Kształtowanie charakteru poprzez działanie zgodne zwartościami.
- Promowanie stylu życia wspierającego zdrowie ciała i równowagę emocjonalną.
Cele szczegółowe:
- Uczeń rozpoznaje źródła stresu i potrafi je nazwać.
- Uczeń stosuje proste techniki radzenia sobie z trudnymi emocjami.
- Uczeń potrafi rozmawiać o wartościach i wyrażać własne zdanie z szacunkiem.
- Uczeń uzasadnia wpływ stylu życia na zdrowie fizyczne i psychiczne.
- Uczeń wyjaśnia znaczenie empatii, uczciwości, solidarności i odpowiedzialności.
- Uczeń zna podstawowe zasady profilaktyki chorób cywilizacyjnych (np. cukrzyca, nadciśnienie, otyłość).
Struktura programu Wymiar: 32 godziny (jedna godzina tygodniowo przez cały rok szkolny).
Klasa VII.
Program nauczania„Holistyczna edukacja prozdrowotna w szkole podstawowej –ciało, umysł, duch. Dojrzewam świadomie”
W klasie VII uczniowie wchodzą w intensywny okres dojrzewania–zarówno biologicznego, jak i emocjonalno-społecznego. Program wspiera ich w budowaniu tożsamości, poczucia własnej wartości oraz umiejętności życia w relacji z innymi, z poszanowaniem różnic, granic i uniwersalnych wartości.
Program integruje treści z zakresu zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego, rozwijając:
- świadomość zmian rozwojowych oraz potrzeb ciała i psychiki;
- umiejętności komunikacji empatycznej i rozwiązywania konfliktów;
- refleksję nad tożsamością, duchowością i wartościami;
- postawy zaangażowania społecznego i odpowiedzialności za wspólnotę.
Cele ogólne:
- Budowanie silnej, spójnej tożsamości i świadomości siebie.
- Rozwijanie zdolności do prowadzenia konstruktywnych relacji międzyludzkich.
- Promowanie świadomej troski o zdrowie psychofizyczne i duchowe.
- Wzmacnianie postaw opartych na dialogu, zrozumieniu i współodpowiedzialności.
Cele szczegółowe:
Uczeń potrafi:
- a) Dbać o zdrowie fizyczne i psychiczne:
- stosować zasady zdrowego stylu życia (ruch, sen, dieta, odpoczynek);
- rozpoznawać objawy stresu i emocji, stosować techniki relaksacji i uważności.
- b) Dokonywać świadomych wyborów zdrowotnych:
- analizować etykiety produktów, unikać żywności i napojów szkodliwych;
- wymienić skutki używek (alkohol, nikotyna,napoje energetyzujące) i uzasadniać decyzję o ich nieużywaniu.
- c) Budować bezpieczne relacje i komunikować się:
- rozróżniać postawy: asertywną, uległą, agresywną i odpowiednio reagować;
- dbać o granice własne i innych, rozpoznawać przemoc i wiedzieć, jak ją zgłosić.
- d) Działać odpowiedzialnie w sytuacjach trudnych i zagrażających:
- wskazać, gdzie szukać pomocy (specjaliści, infolinie);
- udzielać podstawowej pierwszej pomocy i wezwać pomoc.
- e) Rozumieć rozwój i dojrzewanie:
- wyjaśniać zmiany psychiczne, fizyczne i emocjonalne w okresie dojrzewania;
- opisać podstawy zdrowia seksualnego i dojrzewania z szacunkiem i odpowiedzialnością.
- f) Bezpiecznie korzystać z technologii:
- przestrzegać higieny cyfrowej, rozpoznawać zagrożenia (cyberprzemoc, uzależnienie, grooming); • świadomie oceniać wpływ treści online na swoje samopoczucie.
- g) Troszczyć się o środowisko i jego wpływ na zdrowie: podejmować codzienne działania proekologiczne wspierające zdrowie ludzi i planety.
Struktura programu Wymiar: 32 godziny (jedna godzina tygodniowo przez cały rok szkolny).
Klasa VIII.
Program nauczania„Holistyczna edukacja prozdrowotna w szkole podstawowej – ciało, umysł, duch. Człowiek świadomy–zdrowy, etyczny, odpowiedzialny”
Program odpowiada na potrzeby uczniów kończących szkołę podstawową, którzy stoją przed wyzwaniami związanymi z dojrzewaniem, wyborami życiowymi, relacjami i własną tożsamością. Jego celem jest wspieranie młodzieży w kształtowaniu dojrzałych, świadomych postaw wobec zdrowia, życia i innych ludzi–niezależnie od ich pochodzenia, światopoglądu czy przekonań.
Program zakłada, że uczeń klasy VIII powinien być wspierany w:
- refleksji nad sobą, swoją tożsamością i przyszłością;
- podejmowaniu samodzielnych, odpowiedzialnych decyzji;
- świadomym kształtowaniu relacji interpersonalnych i intymnych;
- zrozumieniu roli wartości i zasad etycznych w codziennym życiu;
- angażowaniu się w działania społeczne jako młody obywatel.
Cele ogólne:
- Wzmacnianie tożsamości osobistej i moralnej.
- Rozwijanie kompetencji do samodzielnego i odpowiedzialnego życia.
- Kształtowanie postawy szacunku wobec różnorodności i praw człowieka.
- Promowanie zdrowia psychicznego, fizycznego i duchowego w kontekście osobistym i społecznym.
Cele szczegółowe:
- Uczeń potrafi rozpoznawać własne potrzeby, emocje i wartości.
- Uczeń stosuje zasady zdrowego stylu życia i potrafi stosować je w praktyce.
- Uczeń podejmuje świadome decyzje w obszarze zdrowia, relacji i seksualności.
- Uczeń zna fizjologiczne aspekty dojrzewania, potrafi rozpoznać dezinformację w mediach i wie, gdzie szukać rzetelnych źródeł informacji.
- Uczeń uzasadnia rolę empatii,uczciwości i odpowiedzialności we wspólnocie.
- Uczeń podaje przykłady zaangażowania społecznego i jego sens w życiu młodego człowieka.
Struktura programu Wymiar: 16 godzin (jedna godzina tygodniowo w jednym semestrze).
